Κάθε οικισμός οφείλει να έχει υποδομές αποχέτευσης ώστε να συγκεντρώνονται τα λύματα και τα ακάθαρτα νερά και να διοχετεύονται σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας τους. Αποχέτευση νοείται και ο βόθρος που μπορεί να υπάρχει στην πολυκατοικία ή τη μονοκατοικία.
Η αποχέτευση αποτελεί μέρος της υδραυλικής εγκατάστασης και διακρίνεται σε ιδιωτική, κοινόχρηστη και δημοτική. Η ιδιωτική αποχέτευση είναι το σύστημα εκείνο που διαπερνά από όλους τους υποδοχείς ή τους χώρους του σπιτιού όπου υπάρχει ανάγκη για παροχή νερού και εκροή των ακάθαρτων υγρών και λυμάτων, δηλαδή νεροχύτη κουζίνας, νιπτήρα και λεκάνη τουαλέτας, σιφώνια, αποχέτευση πλυντηρίου κλπ.
Αποχέτευση νοείται τόσο στην περίπτωση των ακαθάρτων, όσο και στην περίπτωση των ομβρίων ή βρόχινων νερών. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί για το πως κατασκευάζονται και οι δύο τύποι αποχέτευσης. Επίσης, δίκτυο αποχέτευσης αποτελούν τα αντλιοστάσια, οι καταθλιπτικοί αγωγοί, τα διευθετημένα (ανοικτά ή καλυμμένα) ή μη ρέματα και γενικά κάθε έργο, που έχει σκοπό τη συλλογή και μεταφορά των ακαθάρτων και ομβρίων νερών μέχρι τους τελικούς αποδέκτες.
Η αποχέτευση σε κατοικία, πολυκατοικία, ή χώρους όπου συναθροίζονται περισσότερα άτομα κοινόχρηστους π.χ. γραφεία, σχολεία ή δημόσιους χώρους π.χ. ουρητήρια, μπορεί να καταλήγει στον υπόνομο του κεντρικού αποχετευτικού συστήματος του οικισμού ή σε βόθρο.
Υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές τόσο για την εγκατάσταση της αποχέτευσης που οδηγεί σε υπόνομο, όσο και για την εγκατάσταση βόθρου και τα είδη του: στεγανός, απορροφητικός. Πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα ώστε η αποχέτευση κάθε τύπου να μην επηρεάζει αρνητικά με προβλήματα/φραγές ή αναθυμιάσεις τους ενοίκους και να μη μολύνει το περιβάλλον ή τον υδροφόρο ορίζοντα στην περίπτωση βόθρου.
Σε περίπτωση φραγής του συστήματος αποχέτευσης, οι λύσεις μπορεί να είναι απλές (ξεβούλωμα με συγκεκριμένες ενέργειες από ένοικο) ή να χρειάζονται επαγγελματική λύση από εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες αποφράξεων. Με την τακτική συντήρηση του συστήματος αποχέτευσης, λύνονται προβλήματα που θα ανακύψουν κάποια στιγμή στο μέλλον λόγω ασυντήρητου δικτύου.
Η αποχέτευση συμπληρώνεται από σύστημα εξαερισμού που επικοινωνεί με τα σιφώνια και παρέχει αέρα στο σύστημα αποχέτευσης, δημιουργώντας την αναγκαία υπερπίεση ώστε να εξαερίζει επαρκώς τις δυσάρεστες οσμές/αναθυμιάσεις της αποχέτευσης ή του βόθρου και να τις απομακρύνει από τους κατοικημένους χώρους. Το σύστημα εξαερισμού είναι συνήθως παράλληλο με τους σωλήνες αποχέτευσης. Συνήθως η απόληξη του συστήματος εξαερισμού της αποχέτευσης καταλήγει στο ψηλότερο σημείο της κατοικίας, πάνω από το τελευταίο όροφο στην ταράτσα ή τη στέγη.
Τα όμβρια ύδατα θα πρέπει να διοχετεύονται είτε σε ξεχωριστό αγωγό ομβρίων ή παντορροϊκό αγωγό, είτε στο ρείθρο της οδού. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η διοχέτευση των ομβρίων μέσα στο δίκτυο αποχέτευσης για την αποφυγή πλημμυρών, φραγών κλπ.
Η λειτουργία της αποχέτευσης βασίζεται γενικότερα στο χωριστικό σύστημα που αποτελείται από δύο ξεχωριστά δίκτυα υπονόμων, το δίκτυο ακαθάρτων που μεταφέρει τα λύματα και τα απόβλητα και το δίκτυο ομβρίων που μεταφέρει τα όμβρια (βρόχινα) νερά. Όταν υπάρχει κοινός αγωγός λυμάτων και ομβρίων ονομάζεται παντορροϊκό σύστημα.
Τα ακάθαρτα νερά όρίζονται τα οικιακά λύματα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά απόβλητα, τα λύματα νοσοκομείων, εργαστηρίων και άλλων παρόμοιων δραστηριοτήτων. Ως προς τα οικιακά λύματα, θεωρούνται οι επιβαρύνσεις ανθρώπινων απορριμμάτων όπως είναι τα υγρά της κουζίνας και του λουτρού και τα στερεά των αποχωρητηρίων (W.C.). Τα βιομηχανικά και βιοτεχνικά απόβλητα είναι τα ακάθαρτα, που προέρχονται από δραστηριότητες βιοτεχνιών και βιομηχανιών, σε όλο τον κύκλο παραγωγής τους.
Τα όμβρια είναι τα νερά της βροχής, από το λιώσιμο των χιονιών, από τις στέγες, τους κήπους, το πλύσιμο των δρόμων και πλατειών και τα αγροτικά απόβλητα που προέρχονται από τους αγρούς κατά τις βροχοπτώσεις. Ουσιαστικά είναι κάθε επιφανειακή ή υπόγεια ροή νερού που δεν προέρχεται από ανθρώπινη δραστηριότητα και είναι κατά το πλείστον ανεπεξέργαστη.
Το εσωτερικό δίκτυο αποχέτευσης ενός ακινήτου συνδέεται με την παροχή αποχέτευσης μέσω του φρεατίου προσαρμογής ή πεζοδρομίου, τη διακλάδωση του αγωγού και τη σύνδεση του εσωτερικού δικτύου αποχέτευσης με τον κεντρικό δημοτικό αγωγό. Η παροχή αποχέτευσης του ακινήτου κατασκευάζεται κάτω από τους αγωγούς ύδρευσης. Όπου δεν επιτρέπουν οι συνθήκες του υπεδάφους, πρέπει να εξασφαλίζεται η πλήρης στεγανότητα των σωλήνων. Το φρεάτιο προσαρμογής χρησιμεύει για τον έλεγχο και τη συντήρηση του εξωτερικού δικτύου και κατασκευάζεται από την επιχείριση Δημοτικής Ύδρευσης με δαπάνη του ιδιοκτήτη του ακινήτου. Σε βιομηχανικές χρήσεις, το φρεάτιο προσαρμογής χρησιμεύει για τη λήψη δειγματοληψίας των αποβλήτων.
Η εγκατάσταση των σωλήνων αποχέτευσης σε εδάφη με φθαρτές ύλες ή προσχωματικά, γίνεται με τη μέθοδο του εγκιβωτισμού ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος θραύσης λόγω μετακινήσεων του υπεδάφους, καθιζήσεων κλπ. Συνήθως ο εγκιβωτισμός ενισχύεται με τοποθέτηση πλέγματος και τσιμέντου.
Στο εσωτερικό δίκτυο αποχέτευσης του ακινήτου πρέπει να τοποθετείται πριν από το φρεάτιο επίσκεψης, δικλείδα ασφάλισης ή άλλο μηχάνημα που θα αποτρέπει την επιστροφή λυμάτων είτε λόγω απόφραξης του αγωγού, είτε από οποιαδήποτε άλλη αιτία. Επίσης, σε περιπτώσεις ειδικών χρήσεων και είδους λυμάτων απαιτείται η κατασκευή λιποσυλλέκτη – μηχανοσίφωνα πριν το φρεάτιο καθαρισμού. Ο λιποσυλλέκτης αφορά σε εκείνες τις χρήσεις όπου γίνεται μεγάλη παραγωγή λιπών/λαδιών σε ημερήσια βάση π.χ. εστιατόρια, συνεργεία αυτοκινήτων κλπ και διασφαλίζει ότι τα λίπη και τα λάδια δεν πετιούνται στην αποχέτευση όπου μπορούν να προκαλέσουν βουλώματα και ανάγκη συχνής απόφραξης. Ο μηχανοσίφωνας είναι ένα εξάρτημα που τοποθετείται σε πολλές σύγχρονες εγκαταστάσεις αποχέτευσης για να κάνει την ανεπίστροφη λειτουργία.
Σε περίπτωση που τα στόμια υποδοχής των αποχετεύσεων ακαθάρτων και ομβρίων υδάτων βρίσκονται χαμηλότερα του ισογείου, η σύνδεση με τον υπόνομο χρειάζεται ειδική άδεια από τη Δημοτική Επιχείριση Ύδρευσης. Η περίπτωση αυτή είναι ιδιάζουσα γιατί ενέχει τον κίνδυνο ζημιών στο ακίνητο από πλημμύρες ή οποιοδήποτε άλλη αιτία λόγω χαμηλότερης στάθμης από τη στάθμη υπερυψώσεως των υδάτων του υπονόμου. Στην περίπτωση αυτή η εσωτερική εγκατάσταση της αποχέτευσης πρέπει να ενισχυθεί με αυτόματη δικλείδα ασφαλείας και με υδροφρακτική χειροκίνητη δικλείδα.
Τα αποχωρητήρια πρέπει πάντοτε να τοποθετούνται πάνω από τη στάθμη υπερυψώσεως των υδάτων του υπονόμου. Ως όριο και υψόμετρο των τουαλετών, ορίζεται η στάθμη του νερού στο σιφόνι της λεκάνης του αποχωρητηρίου. Εάν πρέπει οπωσδήποτε να εγκατασταθούν τουαλέτες σε υπόγειο χώρο που βρίσκεται κάτω από τη στάθμη υπερυψώσεως του υπονόμου, τότε δεν υπάρχει φυσική ροή της αποχέτευσης προς τον υπόνομο και απαιτείται η τοποθέτηση συστήματος μηχανικής ανύψωσης των νερών.
Σε άλλο άρθρο μας στην παρούσα ιστοσελίδα θα ασχοληθούμε με τα είδη, τη λειτουργία και την εγκατάσταση του βόθρου/σηπτικής δεξαμενής. Επίσης, θα θίξουμε την τακτική συντήρησή του καθώς και τις ενδεδειγμένες ενέργειες σε περίπτωση φραγής/βουλώματος του βόθρου και περιγραφή της διαδικασίας απόφραξης.