Ο σκοπός του συστήματος εξαερισμού του δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων αποσκοπεί στην αποφυγή εισόδου αναθυμιάσεων, δυσάρεστων οσμών από τα σιφώνια καθώς δημιουργίας θορύβου στις σωληνώσεις της αποχέτευσης. Το σύστημα εξαερισμού της αποχέτευσης προλαμβάνει τη δημιουργία υποπίεσης (συνθήκες κενού) ή υπερπίεσης στις σωληνώσεις.
Η έκλυση αερίων από τα υγρά λύματα είναι ανθυγιεινή για τον άνθρωπο. Δυσοσμίες, πιθανότητα ανάφλεξης (μεθάνιο), δηλητηριώδη είναι αυτά τα αέρια. Η εισαγωγή φρέσκου αέρα στο δίκτυο αποχέτευσης επιτρέπει την ταχύτερη οξείδωση και βιοδιάσπαση των λυμάτων. Για το λόγο αυτό απαιτείται η τοποθέτηση ενός σιφονιού (οσμοπαγίδας) σε κάθε υδραυλικό υποδοχέα. Η χρησιμότητα του εξαερισμού της αποχέτευσης είναι κρίσιμη για την απαγωγή των ανθυγιεινών αερίων και δυσάρεστων οσμών.
Τα σιφόνια έχουν σκοπό να διατηρούν μια στάθμη νερού και έτσι να απομονώνουν τις οσμές, εμποδίζοντας την αναρρόφηση και την υπερπίεση στο δίκτυο αποχέτευσης. Επίσης, μπορούν να καθαρίζονται μόνα τους και να απομακρύνουν τα απόνερα.
Με την υποδοχή των λυμάτων στον εκάστοτε υποδοχέα, λεκάνη, νιπτήρας κλπ, ωθούνται τα στάσιμα νερά του σιφονιού προς απορροή. Ένα μέρος της τελευταίας ποσότητας που χύθηκε παραμένει το σιφόνι και έτσι επιτυγχάνεται η διατήρηση της στάθμης του νερού στην οσμοπαγίδα (σιφόνι). Για να λειτουργεί αποτελεσματικά το σιφόνι, θα πρέπει να διατηρείται μια στάθμη στάσιμου νερού σε αυτό. Σε αυτό συμβάλει η πίεση στους αγωγούς εκροής, σε αντίθετη περίπτωση εμφανίζεται το φαινόμενο του σιφονισμού.
Πέρα από τα σιφώνια που τοποθετούνται στους υδραυλικούς υποδοχείς, υπάρχουν και τα σιφώνια δαπέδου που συλλέγουν τις ακαθαρσίες και εξαερίζουν το σύστημα. Κάνοντας μια τακτική συντήρηση – απομάκρυνση των ακαθαρσιών από υποδοχείς και σιφώνια – αποφεύγουμε την τοπική έμφραξη του δικτύου.
Τα σιφώνια που κυκλοφορούν στην αγορά είναι από μόλυβδο, χυτοσίδηρο, χρωμιομένο ορείχαλκο και πλαστικό. Τα πλαστικά είναι απρόσβλητα από τη διάβρωση και τις χημικές ουσίες.
Η δομή του συστήματος αερισμού είναι ένας ή περισσότεροι σωλήνες που χρησιμεύουν για να απομακρύνουν τα αέρια και τις αναθυμιάσεις, εμποδίζουν το σιφονισμό και παροχετεύουν ομαλά τα λύματα στον υπόνομο ή το βόθρο. Η απόληξη του συστήματος τοποθετείται στο ανώτατο επίπεδο του κτιρίου (στέγη ή ταράτσα) μακριά από παράθυρα, βεράντες και στόμια προσαγωγής αέρα του κλιματισμού.
Τα σιφώνια πρέπει να έχουν συγκεκριμένη ποσότητα νερού που να εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία του αποχετευτικού δικτύου. Αν υπάρχουν αναρροφήσεις και απωθήσεις του νερού από τα σιφώνια, θα δημιουργούνται φαινόμενα σιφωνισμού (άδειασμα των σιφονιών και είσοδο κακοσμίας στους υδραυλικών
υποδοχέων.
Ο εξαερισμός (αερισμός) της αποχέτευσης αποτελείται από ένα σύστημα σωληνώσεων που επιτρέπει την απομάκρυνση των αναθυμιάσεων και την εισαγωγή και κυκλοφορία φρέσκου αέρα στην αποχέτευση.
Η εγκατάσταση του εξαερισμού γίνεται με χωριστές σωληνώσεις που συγκεντρώνουν όλους τους συλλεκτήριους αγωγούς αερισμού σε μια κατακόρυφη στήλη με απόληξη (προέκταση) πάνω από τη στέγη.
Η διάμετρος του κύριου ή κατακόρυφου σωλήνα αερισμού εξαρτάται από τη διάμετρο
των αεριζόμενων σωλήνων και από το πλήθος των υδραυλικών υποδοχέων που εξυπηρετεί.
Χαρακτηριστικά και προβλήματα κατά τη λειτουργία των σιφονιών:
Το σιφόνι παγιδεύει τα αέρια/αναθυμιάσεις, με το βύθισμα της οσμοπαγίδας ή ύψος απομόνωσης. Το ύψος απομόνωσης είναι η κατακόρυφη απόσταση μεταξύ του χείλους εκροής της παγίδας και της οριακής στάθμης, κάτω από την οποία καθίσταται δυνατή η διέλευση του αέρα. Το ελάχιστο ύψος απομόνωσης για οσμοπαγίδες που συνδέονται με σωληνώσεις σύνδεσης έως DN 50 είναι 70 mm, ενώ για οσμοπαγίδες που συνδέονται με σωληνώσεις σύνδεσης μεγαλύτερες από DN 50 το ελάχιστο βύθισμα είναι 50 mm.
Η υπερπίεση στο δίκτυο αποχέτευσης, δηλαδή, μεγαλύτερη πίεση από την ατμοσφαιρική, ανεβάζει τη στάθμη του νερού στα σιφώνια. Όταν η υπερπίεση σε ύψος στήλης νερού υπερβεί το διπλάσιο του ύψους απομόνωσης του σιφονιού, τότε γίνεται υπερχείλιση του νερού από τους υδραυλικούς υποδοχείς.
Η υποπίεση στο σιφόνι ωθεί τα λύματα του σιφονιού σε εκροή ανάλογα με το μέγεθος της υποπίεσης. Όταν η υποπίεση σε ύψος στήλης νερού είναι μεγαλύτερη από το ύψος απομόνωσης του σιφονιού, τότε περνά αέρας από το σιφόνι, γιατί έχει κατέβει η στάθμη του νερού.
Το άδειασμα του νερού ή υπερβολική πτώση της στάθμης μέσα στο σιφόνι, δημιουργεί το φαινόμενο του σιφωνισμού.
Ο μηχανοσίφωνας (γενική οσμοπαγίδα ή γενικό σιφόνι) τοποθετείται σε επισκέψιμο φρεάτιο μεταξύ κεντρικού συλλεκτήριου αγωγού και αγωγού σύνδεσης, για να είναι εύκολος ο περιοδικός έλεγχος και ο καθαρισμός του μέσω στομίου καθαρισμού όπου μπορεί να εισχωρήσει ο επιθεωρητής. Ο μηχανοσίφωνας χρησιμεύει για να εμποδίζει την είσοδο των δυσοσμιών του κεντρικού αποχετευτικού συστήματος (υπονόμου) της πόλης ή του βόθρου στο εσωτερικό αποχετευτικό δίκτυο ενός κτιρίου.
Στη μία πλευρά του φρεατίου επίσκεψης και καθαρισμού βρίσκεται ο σωλήνας αερισμού της
αυτόματης βαλβίδας (δικλείδας) αερισμού ή μίκας αερισμού. Η μίκα αερισμού τροφοδοτεί με φρέσκο αέρα το δίκτυο αποχέτευσης για να εμποδίζει τα φαινόμενα σιφωνισμού. Συνήθως τοποθετείται στο γενικό φρεάτιο της εγκατάστασης, κοντά στο στόμιο εισροής του μηχανοσίφωνα.